32
staart. De gevangen visschen worden dadelijk geschubt,
de schubben zorgvuldig schoon gemaakt, in potten
gedaan en, na het ondergaan eener bewerking, die
geheim wordt gehouden, naar Coblentz en van daar
naar Parijs gezonden. De geschubde visch wordt ver
volgens verkocht gewoonlijk tegen S cents de honderd
stuks. De uitkomsten van deze visscherij zijn verschil
lend naar gelang van waterstand en weder; bij zonne
schijn het voordeeligst, vooral wanneer de waterstand
laag is. Hoeveel de gemiddelde vangst bedraagt, kan
niet worden opgegeven. Maar voor dat er een <s. is
verzameld, moeten eenige duizende alters hunne schub
ben leveren. De man, die dezen nieuwen tak van
nijverheid hier invoerde, is voor ruim één jaar over
leden. Zijn gezin zet echter zijn bedrijf voort en heeft
daarin een tamelijk bestaan, ofschoon de schubben niet
zoo veel gelden als vroeger.
Wij houden het er voor, dat verscheidene personen
daarin alhier een bestaan zouden kunnen vindenwan
neer zij tot de kennis konden geraken van al wat er
toe behoort en niet algemeen bekend is.
Het toezigt op de Jagt- en Visscherij is voldoende.
Schadelijk gedierte wordt weinig gedood: in 1854
zijn 5 bunsings vertoond en aan premiën is uitbetaald
f 1,50.
HOOFDSTUK XIV.
Het fabriekwezen heeft alhier weinig omvang. Eene
stoommachine bestaat alhier niet. De in1 vorige ver
slagen vermelde fabrieken zullen in dit jaar worden
vermeerderd met eene Cacao- en Chemicaliën-fabriek
gedreven wordende door water, welke de Heeren
Nuij C°. in den vroegeren Stads volmolen oprigten.
Wenschende aan de ontvangen uitnoodiging te vol-
33
doen, om in het jaarlijksch verslag te vermelden de
soort van fabrieken met de opgaaf van het getal ar
beiders, zoo mogelijk van elk geslacht en van de vol
wassenen en kinderen daarin werkzaam, afzonderlijk,
als ook van de nieuw ingevoerde werktuigen en ver
beteringen, gepaard met eene korte opgaaf van den
toestand van elke soort van fabrieken, alsmede van
het maximum en minimum der loonen, zoo hebben
wij de Heeren Fabrikanten verzochtons dienaan
gaande inlichtingen te verstrekken, waaraan niet allen
hebben voldaan.
Noch uit de ingewonnen antwoorden, noch van el
ders is het ons gebleken, dat door de fabriekanten
alhier nieuwe werktuigen zijn uitgevonden of verbete
ringen ingevoerd; over debiet echter wordt niet ge
klaagd en wij rekenen, dat zij wel vooreerst werk
zaam zullen blijven zonder de aanwending van nieuwe
uitvindingen.
De ingekomen opgaven komen op het volgende neer.
Op de Steenfabriek van den Heer Coenen zijn werk
zaam 28 werklieden als:
8 volwassen mannen gedurende het geheele jaar,
per week gemiddeld verdienende f 3,50 tot f 6.; 8 vol
wassen vrouwendie slechts vijf zomer-maanden wer
ken en gemiddeld verdienen van f 4. tot f 7. per week.
4 Vrouwenwerkende insgelijks slechts 5 zomermaan
den en verdienende gemiddeld f 2,70 per week.
6 Jongens, werkende de 5 zomermaanden, verdie
nende gemiddeld per week f 2,40 tot f 3.
2 Kinderen, werkende de 5 zomermaanden en ver
dienende gemiddeld f 1,20.
Op de steenfabriek van den Heer Hasselo waren
werkzaam 43 mannelijke en 5 vrouwelijke arbeiders
waaronder
4 Mannelijke en 1 vrouwelijke beneden de 10 jaar,
3
Ambacht en I^abrii-k-Vijvcrliciil.
